Huwelijkse voorwaarden aanpassen? Informeer je goed

De case

Een vrouw trad 2 september 2015 in het huwelijk met een man met wie zij al 33 jaar een relatie had. Er zijn geen huwelijkse voorwaarden opgesteld, dus er was sprake van algehele gemeenschap van goederen. Twee jaar later, in oktober 2017, zijn er alsnog huwelijkse voorwaarden opgemaakt. Er blijft sprake van gemeenschap van goederen, alleen is de gerechtigdheid anders verdeeld. De man heeft 10% en de vrouw heeft 90%. In december 2017 overlijdt de man.

Erfenis of schenking?

Het vermogen in de gemeenschap van goederen bedraagt zo’n € 2,4 miljoen. De vrouw is enig erfgenaam en zij doet aangifte van een nalatenschap van 10%. De belastinginspecteur stelt zich op het standpunt dat 50% van de gemeenschap van goederen meetelt voor de erfbelasting. Hij stelt dat de vrouw naast de 10% uit de nalatenschap, een schenking heeft gekregen van 40% van de gemeenschap van goederen. Deze schenking is gedaan binnen 180 dagen voor het overlijden. Bovendien stelt de inspecteur dat er met het opmaken van de huwelijkse voorwaarden uitsluitend sprake is van een fiscaal motief, dus fraus legis.

Uitspraak rechtbank: erfenis

In eerste instantie geeft de rechtbank de inspecteur ongelijk. Het aanpassen van huwelijkse voorwaarden is in verschillende arresten niet als een schenking gekwalificeerd. Het is immers nooit helemaal zeker wie als eerste komt te overlijden. Daarnaast mag je uiteraard zaken regelen om belasting te besparen. De inspecteur gaat in beroep tegen deze uitspraak.

Uitspraak hof: schenking

Het hof heeft een andere mening dan de rechtbank en stelt de inspecteur in het gelijk. Het beroep van de inspecteur op fraus legis slaagt. De aanpassing van de huwelijkse voorwaarden is gedaan in het zicht van overlijden. Hierdoor is er sprake van een bevoordeling van de vrouw binnen 180 dagen voor het overlijden van haar echtgenoot. Dit wordt door het hof op één lijn gesteld met een schenking. Dus, zo is de conclusie, als het gelijk is gesteld aan een schenking, dan geldt ook de 180-dagen regeling en is het belast voor de erfbelasting.

Besluit staatssecretaris

We hebben hierin ook nog te maken met het besluit van de staatssecretaris van Financiën van 29 maart 2018. In dit besluit geeft de staatssecretaris aan in welke situatie het aangaan of aanpassen van huwelijkse voorwaarden leidt tot heffing van schenkbelasting. Het gaat in op de toedeling van een breukdeel dat groter is dan 50% aan de ‘armere’ echtgenoot. Maar in de voorbeelden wordt de hierboven besproken situatie niet benoemd

To be continued

Wij verwachten dat het laatste woord over deze case nog niet is gezegd. Ongetwijfeld krijgt het een vervolg bij de Hoge Raad. Een les die we nu wel alvast kunnen trekken is dat het absoluut van belang is om een dergelijke wijziging van de huwelijkse voorwaarden in ieder geval op tijd (> 180 dagen) te regelen. Informeer je dus goed!

Bron: Gerechtshof Amsterdam 4 januari 2022 (gepubliceerd 26 januari 2022), ECLI:NL:GHAMS:2022:96, 20/00804

Leergang Estate Planning In de leergang Estate planning bespreken we dit soort vraagstukken. We reiken je bovendien handvatten aan om estate planning advies te integreren in jouw financieel advies. Trainers uit de adviespraktijk Inclusief 4 uur individuele coaching tijdens/na afloop leergang Eén jaar gratis toegang tot estate planning software Lees meer